|
Een kilometer buiten het Eindhoutse dorpsplein, in noordoostelijke richting
ligt café 't Kruispunt. De omgeving van die oude drankgelegenheid was
destijds een der mooiste plekjes uit de vroegere gemeente Eindhout.
Naast de herberg lag de kasseiweg naar Zittaart en de tramlijn naar Meerhout
en Mol, rechts hiervan glooide de Eindhoutse berg, een groenbeboste
heuvelrug die vertrekt vanuit Zittaart (Meerhout) en doorloopt tot even
voorbij het centrum van Eindhout.
Links en achter 't Kruispunt lagen de dennenbossen en de schrale gronden van
de Hezemeer en de Grote-Heikant evenals de Duinenberg, een reeks kleine
verhevenheden bestaande uit grijswit zand, beplant met dennen.
Volgens de overleveringen was de Duinenberg in oeroude tijden, toen de zee
onze streken overspoelde, een heuse duinenrij. In 1910 werd van aan 't
Kruispunt recht doorheen de dennenbossen een weg naar Winkelomheide (Geel)
aangelegd.
Het wegdek van die nieuwe baan bestond uit kleine stukjes steen en een
bindmiddel. Omwille van dat speciale wegdek noemden de mensen die weg "de
kiezel". Of door de wegaansluiting van die kiezel op de kasseiweg
Eindhout-Zittaart de naam 't Kruispunt is ontstaan, blijft een open vraag.
In de loop der jaren is ook de natuur in de noordoostelijke
uithoek van Eindhout grondig veranderd.
Het begon allemaal met het graven
van het
Albertkanaal in 1938. Daarna werd de bedding van
de (militaire) baan Eindhout - Diest aangelegd en later, vanaf 1956 tot 1960 de Boudewijnautostrade
(E39 nu E313-A13). Nog later
ging men het Albertkanaal verbreden en kwamen
er industrieterreinen met hun nutsvoorzieningen
en de bijhorende wegen.
Het resultaat van dat alles was, dat het meeste
groen en de dennenbossen van de Hezemeer en de
Duinenberg bijna allemaal verdwenen. Het
natuurlijke landschap in een brede kring rondom
herberg 't Kruispunt werd deerlijk verminkt.
Nu het allemaal gebeurd is, beseffen we pas goed
dat ook de gemeente Eindhout niet ontsnapte aan
de (milieu)tol die iedere industriële ontwikkeling van een streek met zich brengt.
Op 26 april 1850 kwamen in Wijk A (Heikant) nr.12 te Eindhout Petrus Franciscus Leten en zijn
jonge echtgenote Anna Dympna Van Roeij wonen
(1)Petrus Franciscus Leten
werd geboren in Eindhout op 15 juni 1817 en overleed er op 10 april 1890. Hij was de zoon van Henricus Leten uit Schaffen
en Maria Catharina Boeckmans uit Eindhout. Petrus Franciscus Leten was
gehuwd in Eindhout in 1849 met Anna Dimphna Van Roeij (later "Van Roy"
geschreven). Zij was geboren in Geel op 28 maart 1824 en overleed in Eindhout op 6 januari 1892. Na hun huwelijk vertrokken ze
naar Winkelomheide-Geel..
Enkele jaren later opende het echtpaar een
herberg. Dat blijkt uit de gemeentelijke
bevolkingsregisters uit die tijd, waar ze staan
ingeschreven als herbergier en herbergierster.
Petrus Franciscus bleef blijkbaar geen herbergier
want omstreeks 1867 staat hij reeds vermeld als
boswachter en nog later als landbouwer. Zijn
echtgenote, Anna Dymphna Van Roeij, daarentegen baatte, niettegenstaande zij
acht kinderen kreeg, de herberg uit tot in haar oude dag. Wel kreeg zij
hierbij de hulp van haar twee dochters: Lucia (geboren in Eindhout op 18 juli 1850) en Maria-Josephina
(geboren in Eindhout op 1 april 1862).
Anna Dymphna Van Roeij stierf in Eindhout op 6 januari 1892. De volwassen kinderen die nog bij
haar inwoonden weken enkele maanden later uit naar Geel. Na de Letens hebben
nog andere gezinnen in de woning nummer 12 in de Heikant gewoond.
Herbergiers waren er blijkbaar niet meer bij. Of de vroegere herberg van
Petrus Franciscus Leten en zijn echtgenote banden heeft gehad met café 't
Kruispunt - dat begin 1900 werd gebouwd - is moeilijk te zeggen.
Toch is er het volgende: Herberg 't Kruispunt had aanvankelijk nummer 10-bis
als huisnummer en werd toen bewoond door Carolus Mangelschots en
Philomena Bens.
Later werd dat nummer 12. Deze herberg werd dus wel gebouwd in de buurt van
de vroegere drankgelegenheid van Petrus Franciscus Leten-Van Roeij die het
huisnummer 12 droeg.
Op een zichtkaart van Eindhout (2)Deze zichtkaart werd uitgegeven na 1910. waarop café 't
Kruispunt staat afgebeeld, zien we rechts van het
gebouw een oud lemen huisje met stro gedekt.
 Omdat er op het einde van 1800 in de Heikant
niet zovéél huizen stonden, die daarbij nog
verspreid lagen, is het niet onmogelijk dat het
klein lemen huisje op die zichtkaart de vroegere
herberg van het echtpaar Petrus Franciscus Leten-Van
Roeij geweest is. De naam van 't Kruispunt zal
deze herberg echter nooit gedragen hebben
omdat er vóór 1910 op die plaats geen kruispunt
van wegen bestond.
De woning staat er op zoals ze enkele jaren tevoren
werd gebouwd door een zekere mijnheer
Vergaerts (3), volgens een plan dat door hemzelf was gemaakt (4)Getuigenis
van Alfons De Jong, geboren in Eindhout op 4 mei 1913 en overleden in Geel op 5 april 1982.
Hij was de zoon van Franciscus Florentinus (Flor) De Jong en van Anna Maria Mathilda Mangelschots. Carolus Mangelschots was zijn grootvader langs moederszijde..
De heer Vergaerts moet in zijn tijd zeker iets van bouwen
hebben afgeweten (was hij misschien architect ?) want 't Kruispunt moet in
die tijd beslist een der mooiste gebouwen van Eindhout geweest zijn.
De woning heeft een villa-achtig uitzicht. Zij is vierkant gebouwd, zonder
verdieping en heeft een groot piramidevormig dak met bovenop een schouw. De
beide gevels langs de straatkanten zijn elk voorzien van een enkel en een
dubbel raam.
Het zijn tamelijk hoge ramen met een tussenstuk. Waar de twee gevels
samenkomen, werd een smalle voorgevel gebouwd. Daar is de ingangsdeur, onder een
schuinsaflopende luifel. Bovenaan bevindt zich een grote
dakkapel met een zadeldak.
De uit een dakribbe vooruitstekende dakkapel beheerst de ganse woning en
geeft haar een speciaal uitzicht (5)Een soortelijke grote dakkapel
vinden we eveneens terug op die andere vroegere herberg: Het Paviljoen.. Rechts van de grote steekt nog een
veel kleinere dakkapel uit het dak.
Achteraan de woning werd een bijgebouw aangebouwd.
't Kruispunt lijkt te zijn gebouwd om dienst te
doen als herberg en dat is ze waarschijnlijk ook
altijd geweest. Het is wel eigenaardig, maar de heer Vergaerts
heeft zijn huis, dat hij in de Heikant langs de "Meerhoutschebaan"
(nu steenweg op Meerhout) had
gebouwd, nooit zelf bewoond (6)Getuigenis van Alfons De Jong.. Voor zover we konden achterhalen, waren de
eerste huurders Carolus Mangelschots en zijn echtgenote Philomena Bens
(7).
Carolus Mangelschots was "blokmaker" (8)blokmaker=
katrollenmaker. en woonde na zijn huwelijk met zijn
gezin in de Borgtstraat nummer 81 te Vorst. Op 9 Juni 1898 kwam hij naar
Eindhout en vestigde zich in Wijk C Poeleynde, nu Poeleinde nummer 9-bis. De
blokmaker aardde er niet want op 14 december 1899 verhuisde hij
opnieuw naar zijn geboortedorp Vorst-Kempen. Niet voor lang, want in volle zomer,
op 13 Juli 1901 , kwam hij een tweede maal naar Eindhout. Ditmaal ging hij
wonen in Wijk B (Achter de Bergen) nummer 57-bis (9)Op die plaats heeft Louis Voet (De Witte Voet) nadien zijn woning gebouwd en dat is onderaan de "Eindhoutse berg",
hoek Oude Vorstseweg - Sint-Jozefstraat..
Omstreeks 1912 verhuisden Carolus en Philomena opnieuw, nu naar Wijk A
(Heikant) nummer 10-bis. Dat was herberg 't Kruispunt. Carolus Mangelschots
bleef echter blokmaker. Zijn echtgenote Philomena en haar jongste
dochter Victoria Pelagia, die toen nog ongehuwd was, bedienden de klanten
in de herberg.
Nadat hun jongste dochter in het huwelijk was getreden en er een tiental jaren te hebben gewoond, verlieten Carolus Mangelschots
en zijn echtgenote herberg 't Kruispunt en vestigden zich in 't Paviljoen (10)Het echtpaar Mangelschots-Bens woonde in het
aangebouwde gedeelte, rechts, van herberg "Het Paviljoen"., op de grens van
Eindhout en Vorst-Kempen. Daar woonde eveneens zijn dochter Anna Maria Mathilda
Mangelschots die gehuwd was met boswachter Franciscus Florentius (Flor) De Jong.
Het echtpaar Mangelschots-Bens heeft nog lang in het Paviljoen gewoond. In
1928 vierden zij er hun gouden en in 1938 hun diamanten huwelijksjubileum (11). Een jaar later, tijdens de mobilisatie van 1939,
stierf Carolus. Amper een goed jaar later, op 3 januari 1941 overleed
eveneens Philomena Bens. Zij was 87 jaar oud.
Ondertussen was hun jongste dochter, Victoria Pelagia Mangelschots, die
gehuwd was met rijkswachter Jan Oeyen uit Balen, in het bezit gekomen van
herberg 't Kruispunt (12)Getuigenis van Alfons De Jong.. Later heeft zij de zaak verder verkocht aan Karel Cools-Vercammen, bierhandelaar te Eindhout.
Tijdens de eerste maanden van 1922 kreeg café 't Kruispunt nieuwe huurders.
Jan Pieter Cools en Maria Julia Geukens namen er met hun gezin hun intrek
(13).
Voordien was Jan Pieter mijnwerker geweest. Hij werkte in een Luikse koolmijn
en kwam slechts éénmaal per week, op zondag, naar huis. Op 27 maart 1910
ging hij in Montegnée (vlak bij Luik) wonen. Daar werd zijn eerste dochter, Maria-Louisa Cools geboren.
Het gezin Cools-Geukens hield het in Wallonië slechts een half jaar uit en
kwam op 29 september 1910 terug naar Eindhout. Daar namen zij hun intrek in
Wijk B Pleyn, nu Plein nummer 103.
Jan Pieter begon van dan af te werken als "bierhandelaarswerkman"
(14)Bierhandelaarswerkman. Dat was het beroep van Jan Pieter zoals het staat ingeschreven in de bevolkingsregisters van Eindhout. bij zijn
broer Charel Cools. Tot aan zijn pensionnering zou hij daar in dienst
blijven.
In herberg 't Kruispunt had de waardin, Maria Julia Geukens het aanvankelijk
niet gemakkelijk. Naast haar werk in de herberg had ze nog te zorgen voor
haar kinderen. Toen deze wat groter geworden waren, opende ze nog een winkel.
In zijn vrije tijd hielp "Janneke van den Hagelander" (15) vlijtig mee in de
herberg van zijn echtgenote. Hij bediende de klanten met het bier dat zijn
broer bij hem leverde, zoals: Faro, Jagerbier en Sterck-Op.  
Ieder jaar met tweede Paasdag was het zeer druk in de gelagzaal van 't
Kruispunt. Dan organiseerde de Eindhoutse veloclub "De Verenigde Vrienden"
(16)Veloclub "De Vereenigde Vrienden" uit Eindhout was gevestigd in café "De Zwaan" bij Turelinckx, vlak bij café 't Kruispunt, op
de weg naar Meerhout. haar jaarlijkse wielerwedstrijd. De meeste klanten waren dan supporters die
hun vedetten kwamen aanmoedigen. Aan deze organisatie werd samen gewerkt
door de 3 plaatselijke cafés, "De Zwaan", "Het Kruispunt" en "De Mijnwerker" bij Kleske, die gelegen was recht tegenover café "Het
Kruispunt".
Café "De Mijnwerker" (17)
was het lokaal van alle mijnwerkers. Wanneer het in "De Mijnwerker" met Sint-Barbara (18)Sint-Barbara: in de volksmond noemde men dit feest ‘Sint-Baar’, de patroonheilige van de
mijnwerkers werd gevierd op 4 december. het patroonfeest
van de mijnwerkers te klein was ging men naar "Het Kruispunt".
Op 24 april 1950 - hij was toen 65 Jaar oud - ging Jan Pieter Cools met
pensioen. Samen met zijn echtgenote verlieten ze de herberg waar ze meer dan
een kwarteeuw hadden gewoond en gewerkt.
Ze verhuisden naar hun eigen huisje in de Kerkstraat nummer 17 te Eindhout
(19)De Kerkstraat te Eindhout kreeg na de gemeentelijke fusie in 1977 de naam van Sint-Lambertusstraat..
Daar hebben ze nog lang gewoond, genietend van hun pensioen. In 1960 vierden ze er hun gouden huwelijksjubileum
(20).
Maria Juliana Geukens stierf op 12 augustus 1965 en Jan Pieter Cools enkele
jaren later, op 23 november 1971.
Na het vertrek van 'Janneke van den Hagelander'
uit zijn herberg, verbleven de volgende tien jaar niet minder dan vijf
'nieuwe' cafébazen in 't Kruispunt.
Van 24 april 1950 tot 19 januari 1952 woonde er het echtpaar Cuypers-Cools.
De vrouw, Maria Josephina (geboren in Eindhout op 28 april 1914 en overleden
op 14 maart 1996), was de
dochter van bierhandelaar Karel Cools-Vercammen. Zij baatte de herberg uit
terwijl haar echtgenoot, Joannes Baptista Edmondus Cuypers (geboren in
Meerhout op 5 augustus 1913 en overleden in Eindhout op 15 Juni 1979),
bediende was in de bierhandel van zijn schoonvader. Tussendoor stond hij ook
'achter de toog' om klanten te bedienen
(21).
Half januari 1952 vertrokken Edmond Cuypers en Josephina Cools en gingen in
het Dorp nr. 6 te Eindhout wonen.
Op 19 januari 1952, kwamen er nieuwe
bewoners in 't Kruispunt. Het waren Raymondus Eduardus Maes, geboren in
Tessenderlo op 24 oktober 1910, en Stephania Maria Louisa Ceelen, geboren in
Kwaadmechelen op 16 oktober 1922. Meer dan drie jaar bleven zij er wonen. Op 18 april
1955 verhuisden zij naar elders.
De volgende herbergiers in Wijk A nr. 13 waren:
- van eind april 1956 tot begin juli 1957, Frans
Van Doninck en Maria Josepha Van de Weyer uit Eindhout.
- van 12 juli 1957 tot 8 mei 1961, Gustaaf Ven en
Maria Pauwels uit Eindhout.
- van 27 juli 1961 tot 27 december 1961, Jozef
Van Aelst en Maria Elisabeth Vandepaer.
Het was in de loop van de maand
februari 1962 dat Karel Cools
(22) en zijn echtgenote hun intrek namen in 't
Kruispunt.
Karel Cools was mijnwerker van beroep. Zijn vrouw, Julia Verwimp, moest zich
dan ook bezighouden met de herberg. Dat ging zeer goed. Julia was een
geboren herbergierster. Als het té druk werd aan de tapkast, wat meermaals
het geval was, dan hielp Karel Cools zijn echtgenote in het café. De man
wist van aanpakken. Als de klanten het vroegen, was hij ook altijd bereid
om met hen een kaartje te leggen.
In 1965
werd in het café van Karel Cools een biljartclub opgericht. Men speelde op
een golfbiljart met 10 ballen. De eerste voorzitter was Benedikt Michiels
van de Kapelleberg. Na hem kwam Charel Maes (De Chel), die werd opgevolgd
door Emiel
Keersmaekers. Beiden woonden in de Eindhoutse Heide.
(23)Dit was het verlengde onder Geel van de vroegere Pastorijstraat onder Eindhout, nu Kraaisteerten onder Geel.
Karel Cools en Julia Verwimp bleven 25 Jaar in 't Kruispunt wonen. Al die tijd stond
de vrouw in de zaak, De laatste jaren was Karel met pensioen. Hij vertoefde
dan ook meer in de gelagzaal om zijn
echtgenote te helpen. Op 11 februari 1986 verhuisden zij naar de Nieuwe
Baan nr. 13 Vorst. Daar hadden zij een nieuwe woning gebouwd.
Na het vertrek van Karel Cools en Julia Verwimp bleef de herberg een
tijdlang onbewoond. Pas tegen het einde van het jaar, op 24 november 1986,
werd de drankgelegenheid heropend.
Jan Baptist (Jean) Hufkens en Anna Gusta Vangenechten werden toen de uitbaters. Na
een tweetal jaar, omstreeks november 1988, vertrokken
zij.
Opnieuw wachtte café 't Kruispunt op de volgende
huurder.
Die kwam er, op 2
december 1988. Het was Rita Geudens die de herberg openhield tot omstreeks
januari 1999, zij was nog maar pas open of de cafébazen beslisten samen om
een prijsverhoging in te voeren (24), op 15 januari 1999 werd ze opgevolgd door haar zoon Yvan van
Eynde en zijn vriendin Andrea Blondeel.
Tot op heden is Andrea Blondeel
nog bewoonster van het gebouw, het café is momenteel niet meer geopend.
Op vrijdag 29 december 2006 had er een
Co-vergiftiging plaats in het café, zie krantenartikel.
Wie ooit in de gelagkamer van 't Kruispunt
vertoefde, heeft ongetwijfeld de twee geschilderde taferelen op de muren opgemerkt.
Zonder enige uitleg begrijpen de bezoekers niet altijd de
betekenis ervan. In 1957 werd het interleur van de herberg herschilderd. Dat gebeurde door het
schildersbedrijf Jozef Spruyt uit Eindhout. De
baas, Jef (25), was een kunstzinnig man die ook
wel van grapjes hield.
De afbeeldingen op de muren in de herberg zijn
door hem aangebracht.
De eerste stelt een man voor die een kruiwagen voortduwt. Op het
voertuig ligt een vaatje bier. Daarop staat te lezen "Sterck-Op"
(26)Sterck-Op was een biersoort die voor de tweede
wereldoorlog zeer gekend was in onze streek. en het
jaartal "1901". De man op
de muur stelt Karel Cools voor (27)Karel Cools, bierhandelaar in Eindhout, was geboren te Eindhout op 20 augustus 1878. Hij overleed er bij een
verkeersongeval op 12 november 1966. Karel Cools was gehuwd met Maria Vercammen
uit Eindhout.. Hij begon in
1901 een bierbottelarij
(28)bierbottelarij = plaats waar men bier op
flessen tapt. in Eindhout. In de
beginperiode (1901) voerde hij de vaten bier met
de kruiwagen vanuit Diest naar Eindhout.
Op de tweede muurschildering ziet men een jager
die aanlegt op een konijn. Uit de geweerloop spuit
een straal bier (?). Het konijn is blijkbaar niet erg
onder de indruk, want in plaats van te vluchten, heft het zijn achterpootje op (zoals een
hondje wel eens doet).
Ook hier weer is de afgebeelde jager Karel Cools (29), die in
zijn tijd een verwoed jager was en na een jachtpartij aan de tapkast in een
drankgelegenheid wel eens een sterk verhaal durfde vertellen. Vandaar ...
|
